Bóle głowy

Bóle głowy można podzielić na: 
- objawowe, inaczej wtórne - są wywołane innymi chorobami
- samoistne, inaczej pierwotne - stanowią chorobę samą w sobie.
Oznaka innej choroby, czyli wtórny ból głowy

Bóle głowy wtórne mogą być prowokowane przez większość chorób, dlatego zawsze ważne jest określenie przyczyny bólu głowy. Mogą towarzyszyć chorobom lekkim, mogą jednak zapowiadać poważniejsze kłopoty ze zdrowiem.

Nierzadko, gdy jesteśmy przeziębieni lub mamy grypę, skarżymy się na ból głowy - jest on zwykle wtedy rozproszony po całej głowie i ustępuje wraz z końcem choroby. Bóle głowy mogą także towarzyszyć chorobom przewlekłym i zwiastować wiele poważnych schorzeń:

Choroby układu krążenia

Nadciśnienie tętnicze

Ból głowy występuje szczególnie wtedy, gdy ciśnienie rośnie skokowo lub jego wartość jest bardzo wysoka. Odczuwany jest zwykle w godzinach rannych, zwykle w okolicy potylicy. Nierzadko dolegliwość ustępuje, gdy przyjmiemy pozycję stojącą. Podobne podłoże mają bóle głowy, które powstają przy współistnieniu guzów nadnerczy. Schorzenie to bowiem prowadzi do podwyższenia ciśnienia krwi.
- Choroby układu nerwowego

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Choroba zaczyna się od silnego bólu głowy. Towarzyszy mu na ogół sztywność karku - określana przez lekarzy w badaniu neurologicznym jako objaw oponowy.
W chorobie występuje też wysoka gorączka, dreszcze, nudności i wymioty.

Guzy mózgu

Specjaliści zgadzają się z jednym stwierdzeniem - guzy mózgu najczęściej zaczynają się od innych objawów niż ból głowy, np. od porażeń, trwałych zaburzeń wzroku lub napadów epilepsji. Jednak niektóre objawy mogą wskazywać na guz mózgu u osoby skarżącej się na bóle głowy. Należy do nich pojawianie się nagłego bólu u ludzi po 40. r. ż. oraz wymioty.

Nerwobóle nerwów czaszkowych

Wszystkie nerwy głowy i szyi mogą powodować bóle wzdłuż przebiegu tych nerwów. Wynikają one z ich zapalenia lub uszkodzenia. Dwa schorzenia są szczególnie charakterystyczne:

Neuralgia nerwu twarzowego

Występuje częściej u kobiet. Objawia się silnymi napadowymi bólami jednej strony twarzy, które trwają 1-2 minuty i powtarzają się kilka razy dziennie (czasem nawet 40 razy);

Neuralgia Arnolda

Dotyczy nerwu Arnolda, który zaczyna się w wyższej części karku, z prawej lub lewej strony, i biegnie przez czubek głowy aż po brew. Ból przypomina krótkie wyładowania elektryczne występujące na tle stałego bólu.

Urazy czaszki

Ból głowy może być również spowodowany przez urazy czaszki, np. w wypadku samochodowym. Może on się pojawić zaraz po zdarzeniu lub dopiero po kilku tygodniach czy miesiącach.

Zapalenie tętnicy skroniowej

(niekiedy nazwane chorobą Hortona).
Pochodzenie tej choroby jest nieznane. Objawia się zmianami zapalnymi w obrębie naczyń głowy, głównie w okolicy skroniowej.

- Przyczyny laryngologiczne

Ostre zapalenie zatok

Zdarza się, że gdy przemarzniemy lub gdy przebywamy na dworze przy hulającym wietrze pojawia się katar, któremu zaczyna towarzyszyć uporczywy ból głowy umiejscowiony w okolicach zatok. Zmiany zapalne błony śluzowej zatok przynosowych mogą powstać bowiem w wyniku zakażenia wirusowego lub bakteryjnego. Zaczyna nas wówczas tępo boleć głowa z charakterystycznym uczuciem ucisku. Objawy są szczególnie dotkliwie odczuwane w godzinach przedpołudniowych. Po kilku dniach wydzielina z nosa robi się gęsta, a ból głowy nie ustępuje, choć popołudniami może nieco maleć.

Zaburzenia wzroku

Nie rozpoznane wady wzroku często są przyczyną bólów głowy. Szczególnie przykre bóle głowy pojawiają się w przypadku nie leczonej jaskry.

Bóle głowy w wyniku zmian zwyrodnieniowych w obrębie szyi i karku. Tym bólom głowy towarzyszą także bóle karku oraz zawroty głowy. Zazwyczaj występują między 40. a 60. rokiem życia. Niekiedy chorzy określają go jako ból promieniujący. Zaczyna się zwykle po wykonaniu czynności związanych z odchyleniem głowy ku tyłowi. 

Przyczyny stomatologiczne

Bóle głowy mogą być skutkiem przejścia procesu zapalnego z sąsiedztwa. Najczęściej dotyczy to bólu umiejscowionego przy zatoce szczękowej, z którą sąsiadują zęby trzonowe. Głównie zmiany ropne lub zgorzel zębów mogą dawać objawy bólowe w obrębie głowy.

Bóle głowy pochodzenia toksycznego

Pojawia się w przypadku różnego rodzaju zatruć, stosowania używek. Należy wymienić tu szczególnie szkodliwe substancje jak tlenek węgla, benzen, nitrobenzen (farby, lakiery), alkohol etylowy, metylowy, nikotynę oraz przewlekłe zatrucia ołowiem.

Samoistny ból głowy
Można tu wyróżnić trzy rodzaje bólu:
- Migrena

Może mieć ona różne postaci. Występuje migrena zwykła (bez aury), ze zwiastunami (z aurą), okoporaŮna, podstawna, z zaburzeniami trawiennymi.

Migrena to jednostronny ból głowy, któremu towarzyszą nudności wymioty, zaburzenia w widzeniu, nadwrażliwość na dźwięk i zapach. Napad trwa od kilku do kilkudziesięciu godzin. Przyczyna tej dolegliwości jest nieznana. Wydaje się, że jest ona m.in. uwarunkowana genetycznie. Częstsza jest u kobiet niż u mężczyzn.

Bóle napięciowe

Pojawiają się często po obu stronach głowy. Nie mają one podłoża genetycznego i nie są wywoływane spożywanymi pokarmami.

Uważa się, że przyczyną tego schorzenia jest m.in. stres, emocje, brak snu, przemęczenie, zmiany atmosferyczne, nadużycie alkoholu. Może ono być również wywołane przez czynniki fizyczne, np. niezbyt wygodną pozycję - częste pochylanie głowy podczas czytania, trzymanie słuchawki telefonicznej między ramieniem i uchem, żucie gumy, pracą przy złym oświetleniu. Czynniki te bowiem sprzyjają napinaniu mięśni.

Bóle są odczuwane jako obręcz zaciskająca się wokół głowy, sztywnienie karku i szyi. Chorzy mają wrażenie, że boli ich skóra głowy, a nawet włosy. Bóle napięciowe trwają różnie długo, ale zdarzają się też przypadki bólów chronicznych, które ciągną się tygodniami, miesiącami, a nawet latami. 

Ból klasterowy, czyli Hortona

Napady występują w wiązkach, klasterach (od ang. cluster - wiązka, gromada). Zaczynają się one w okolicy oka, rozchodzą się na połowę twarzy, a potem szybko narastają. Często objawami im towarzyszącymi jest zatkany nos, łzawienie oka.
Bóle trwają około 20 min, jednak powtarzają się kilka razy w ciągu dnia lub nocy, przez kilka tygodni lub nawet miesięcy. Pojawiają się najczęściej na wiosnę lub jesienią i mogą trwać przez lata. Potem znikają. Najczęściej dotykają mężczyzn między 20 a 40 rokiem życia.

Jak leczyć ból głowy wywołany innymi chorobami?

Doraźne leczenie tych bólów polega na podawaniu ogólnodostępnych środków przeciwbólowych, jak: aspiryna, paracetamol. Uwaga! Podstawą terapii jest jednak leczenie choroby zasadniczej, w której ból głowy jest jedynie objawem.
Leczenie bólów samoistnych

Walka z bólami migrenowymi jest skomplikowana. Ważny jest nie tylko rodzaj środka przeciwbólowego, ale też i sposób jego przyjmowania. Poza tym koniecznie należy pamiętać o prowadzeniu zdrowego stylu życia, który niejednokrotnie może przeciwdziałać napadowi migrenowemu lub go znacznie osłabi.
Wśród leków farmaceutycznych stosowanych w leczeniu migren należy wymienić: aspirynę (Aspiryna), paracetamol (Codipar, Apap, Panadol), niesterydowe środki przeciwzapalne (Ibuprom, Ibuprofen, Diclofenac, Majamil, Voltaren, Olfen) i leki najnowszej generacji - triptany (Imigran, Zomig). Mają one jak dotąd największą skuteczność, są jednak drogie. Podobnie jak silne leki niesterydowe przeciwzapalne, muszą być przepisane przez lekarza po dokładnym zbadaniu pacjenta.
Ponieważ przyczyną bólów napięciowych są m.in. stresy i emocje, ważne jest zachowanie dystansu do napierających na każdego z nas problemów. Pamiętajmy o tym, wypełniając PIT-y lub trzymając kciuki za pociechę zdającą egzamin maturalny.
W tym rodzaju bólów pomocne mogą być gorące natryski lub okłady. Ulgę przynoszą też masaże. Ostre bóle leczy się środkami farmaceutycznymi i przeciwbólowymi jak w migrenie. 
Niejednokrotnie chorzy z napięciowymi bólami głowy poddają się samoleczeniu opartemu na ćwiczeniach fizycznych oraz auto- i psychoterapii.
W leczeniu bólów klasterowych - podobne jak w migrenie - największą skutecznością cieszą się leki najnowszej generacji: triptany.